Historian, Ali Modares

بسیاری از مطالبی که علی مدرس درباره ی سید حسن مدرس منتشر کرده است بر اساس مصاحبه های او با افرادی است که از نزدیک مدرس را می شناختند یا با او ملاقات کرده بودند؛ از جمله: محمد مصدق، فاطمه مدرس، عبدالباقی مدرس، حسین مدرس، ملک الشعرا بهار، مهدی الهی قمشه ای، آیت الله مردوخ (پیشوای سنی مذهبان کردستان)، سردار قلیچ خانی (فرمانداری سنندج در زمان احمد شاه)، مرحوم مهدوی (نویسنده ی مقیم سنندج)، رسا (مدیر روزنامه ی قانون)، آیت الله مرعشی، مرحوم حایری زاده، آیت الله پسندیده، و بسیاری دیگر

ABOUT ALI MODARES

علی مدرس

علی مدرس، فرزند فاطمه مدرس (دختر سید حسن مدرس) بخش اعظم عمر خود را صرف جمع آوری اسناد و مدارک مربوط به سید حسن مدرس، تدوین کتاب ها و مقالات متعدد، سخنرانی، و مصاحبه نموده است. در سال ۱۳۵۵ ه.ش.، عده ای از دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه، تصمیم گرفتند کنفرانسی در مورد فعالیت های سیاسی سید حسن مدرس و محمد مصدق برگزار کنند و مطالبی در مورد این دو شخصیت منتشر نمایند. علی مدرس بخشی از مطالبی را که در مورد زندگی مدرس جمع آوری نموده بود از طریق شاگردان آیت الله محمود طالقانی به فرانسه فرستاد. دانشجویان، در سال ۱۳۵۶ ه.ش.، مطالب ارسالی را در مجموعه ای در مورد مدرس و مصدق منتشر کردند. این قدم مقدمه ای شد برای آغاز بحث و انتشار مدارک و مطالب در جهت شناخت مدرس. پیش از آن، اخبار و مطالبی در مورد مدرس در چند نشریه به چاپ رسیده بود، ولی هرگز تحقیقی جامع صورت نپذیرفت. در سال ۱۳۵۷ ه.ش.، علی مدرس کتاب مدرس نابغه ی ملی (انتشارات بدر، اصفهان) را به چاپ رساند و در سال ۱۳۵۸ ه.ش.، مرحوم حسین مکی، کتاب مدرس قهرمان آزادی (بنگاه ترجمه و نشر مهتاب، تهران) را پس از تبادل اطلاعات و مدارک با علی مدرس منتشر نمود.

بعدها، شخصیت هایی چون آیت الله طالقانی، آیت الله منتظری، ابوالحسن بنی صدر، حسین مکی، و محمد ترکمان از جمله کسانی بودند که از اطلاعات جمع آوری شده توسط علی مدرس استفاده کرده کتاب ها و مطالب دیگری به چاپ رساندند یا در سخنرانی های خود بدان ها اشاره کردند. در این مسیر، دیدار با علی مدرس و مطالعه ی نوشته های او چراغ راهشان بود. آنچه که نسل های بعدی پژوهشگران در مورد مدرس منتشر نمودند ثمره ی درختی بود که توسط علی مدرس کاشته شد

علی مدرس بسیاری از اسناد و عکس های مربوط به مدرس را که در میان انبوه مدارک در مراکز مختلف ناشناخته باقی مانده بودند شناسایی و منتشر نمود؛ با افرادی که در مورد مدرس سند یا مطلبی در اختیار داشتند دیدار و مصاحبه کرد؛ به زادگاه، محل زندگی، محل تحصیل و تدریس، محل تبعید، و محل دفن مدرس سفر نمود، در برگزاری کنفرانس ها و سمینارهای مربوط به مدرس همکاری داشت، و گروهی از جوانان علاقمند به تاریخ معاصر ایران را برای تحقیق در مورد مدرس و تاریخ زمان وی تعلیم داد. علی مدرس زندگی خود را وقف مدرس شناسی نمود تا نام و یاد آن بزرگمرد را زنده نگه دارد. کتاب مرد روزگاران، که توسط نشر هزاران در ایران به چاپ رسید، در صفحه ی کتاب های این وب سایت موجود است. خوانندگان محترم می توانند با رجوع به آن صفحه این کتاب را مطالعه کنند

علی مدرس نه تنها به عنوان یک مورخ بلکه به عنوان یک مبارز سیاسی و وطن پرست متعهد نیز دین خود را به ایران ادا کرده است. در زمان مبارزات محمد مصدق، وی یکی از دانشجویان فعال طرفدار محمد مصدق بود. او در تظاهرات و اعتصاب ها شرکت می کرد، و به عنوان یک معلم تلاش کرد شاگردانی آگاه و مسئولیت پذیر تربیت کند

علی مدرس در سال ۱۳۵۸ به عنوان سرپرست بنیاد فرهنگ و هنر ایران آغاز به کار نمود و در دوران پنج ساله ی ریاست خود به حفظ کاخ ها و سایر مراکزی که تحت کنترل این بنیاد بودند همت گمارد. او برای جلوگیری از سرقت در کاخ ها که به موزه تبدیل شده بودند تلاش بسیاری نمود و تا حد امکان طلا، جواهرات، و سایراشیای قیمتی موجود در کاخ ها را به بانک مرکزی تهران منتقل نمود. علاوه بر آن عده ای را مامور نمود که اشیای ربوده شده را شناسایی کرده و به کاخ ها بازگردانند. وی در سال ۱۳۶۳ به دلیل تهدیدها و فشارهای عده ای سودجو، بر خلاف میل خود، از این مقام استعفا داد

بنیاد تاریخ ایران در همان سال از او دعوت به همکاری کرد و علی مدرس به عنوان یکی از اعضای هیئت علمی همکاری خود را با آن مرکز آغاز نمود. هدف بنیاد تاریخ شناسایی مدارک و انتشار مطالبی بود که به تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران معاصر مربوط می شد. از جمله نشریه ی یاد، که تعدادی از مقالات علی مدرس در مورد قراردهای مربوط به دوران قاجار نیز در چند شماره ی آن به چاپ رسید. همکاری با این مرکز به مدت شش سال ادامه یافت. پس از آن، علی مدرس به پژوهشگران مرکز مطالعات سیاسی بنیاد مستضعفان و بعدها کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی پیوست تا مطالعات خود را ادامه دهد

در کنار تحقیق و مطالعه، همچون سید حسن مدرس، کمک به افراد فقیر و خانواده های محتاج تبدیل به سنتی گشت که توسط فرزندان و نوادگان مدرس حفظ شده است. عبدالباقی مدرس، پسر دوم مدرس، و علی مدرس در این زمینه ید طولایی داشته اند

علاوه بر عضویت در مراکز تحقیقاتی، علی مدرس تعدادی از دانش جویان مستعد و علاقمند به تحقیق و تفکر را برگزید و با تشکیل کلاس های خصوصی دانش و تجربیات خود را در اختیار این افراد قرار داده است. در این کلاس های درس، علی مدرس به سه موضوع کلی پرداخته است۱- انتقال تجربیات و تحقیقات در مورد سید حسن مدرس، تاریخ سیاسی ایران در دوران مشروطه، و دوران نهضت ملی شدن نفت به رهبری مرحوم محمد مصدق۲-ادبیات فارسی با تاکید بر شکل گیری زبان ادبی، هنری، و علمی فارسی پس از فروپاشی حکومت ساسانی، و بزرگان ادب فارسی۳- گفتارهایی در مورد عرفان و تصوف ایرانی بر اساس تفکر عارفان و شاعران مشهور ایران. خلاصه ای از این مطالب را در اینجا آورده ایم

اول- تاریخ: مهم ترین کار پژوهشی علی مدرس معرفی سید حسن مدرس و اندیشه های وی می باشد که از دو جهت بسیار مهم می باشد. یکی به دلیل نقش مدرس در شکل گیری تاریخ معاصر ایران از آغاز نهضت مشروطیت و حضور در انجمن ایالتی اصفهان و سپس حضور در پنج دوره ی قانون گذاری و تشکیل دولت ملی در دوران مهاجرت تا روزگار تبعید به خواف. و دیگری به دلیل اندیشه ی فلسفی مدرس که مبنای اندیشه ی سیاسی وی بوده است. نظریه ی موازنه ها (موازنه ی عدمی و موازنه ی وجودی) نه تنها منطق فکری و عملکرد سیاسی و اجتماعی مدرس را روشن می سازد بلکه ما را در درک و تحلیل رخدادهای آن دوره یاری می نماید

دوم- ادبیات فارسی: که شامل دو بحث اصلی می شود: یکی بحث هایی درباره ی شکل گیری زبان ادبی، هنری، و علمی فارسی به عنوان زبان مشترک اقوام ایران پس از فروپاشی حکومت ساسانی. و دیگری شاعران بزرگ ایران از جمله رودکی، برخی دیگر از شاعران هم دوره ی او، و فردوسی (برخی از قسمت های شاهنامه ازجمله: داستان جمشید تا فریدون، و داستان های رستم و اسفندیار به طور مفصل بررسی شده است.)، نظامی با تاکید بر سبک ادبی او در دو داستان لیلی و مجنون و خسرو و شیرین، عطار و مکتب عرفانی وی و تدوین منطق الطیر، سعدی و تاریخ سیاسی و اجتماعی دوران او که در شکل گیری گلستان و بوستان نقش بسیار مهمی داشت، و همچنین شاعران معاصر از جمله ملک الشعرا بهار، میرزاده عشقی، و فرخی یزدی. در کنار این مباحث، علی مدرس به مقایسه ی شاعران ایران با ادیبان بزرگ غرب از جمله هومر، لامارتین، هوگو، و دانته نیز پرداخته است

سوم: درس و گفتارهایی در مورد عرفان و تصوف ایرانی: معرفی بسیاری از عارفان بزرگ ایران از جمله بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، مولوی، حلاج، صائب تبریزی، و سنایی، و همچنین تجزیه و تحلیل نوشته ها و قصاید و غزلیات موجود از آنان. در کنار تحقیقات در مورد سید حسن مدرس، دستاورد تحقیقاتی و معرفتی علی مدرس در مورد دیوان حافظ و منطق الطیر عطار را می توان بزرگترین ثمره ی زندگی ایشان به شمار آورد. تحلیل دیوان غزلیات حافظ و مکتب عرفانی وی به عنوان مکتب رندی، که در واقع ستون اصلی و محوری درس های ایشان بوده است، مکتب تعلیم و تربیتی خاص خود را بوجود آورده است که امروزه توسط شاگردان ایشان به تعدادی از جوان های علاقمند و مستعد انتقال می یابد

امید است قدم هایی که علی مدرس در جهت شناساندن سید حسن مدرس برداشته است توسط پژوهشگران، شاگردان، فرزندان، و علاقمندان به تاریخ معاصر ایران دنبال شود و شصت سال تلاش وی ثمره های بیشتری دهد

حزب خران، اعضای هفته نامه ی توفیق

علی مدرس در دوران عضویت در هیئت تحریریه ی نشریه ی توفیق، دهه ی ۱۳۳۰. وی با نام مستعار مطلب می نوشت. حزب خران به پیشنهاد ابوالقاسم حالت تشکیل شد و اعضا ی حزب نویسندگانی بودند که برای توفیق مطلب می نوشتند اما با اسم مستعار نوشته های خود را امضا می کردند. حزب خران با استقبال بسیار مردم روبرو شد و محبوبیت توفیق را دو چندان کرد

سید محمود موسوی بوشهری (یکی از برگزار کنندگان کنفرانس رییس علی دلواری) و علی مدرس، بوشهر، تاریخ:؟

نقل قول از علی مدرس: زمانی که من و آقایان منعم، زرگر، و جواهری در مرکز پژوهش های فرهنگی کار می کردیم تصمیم گرفتیم که یک سری کنگره برای بزرگان ایران راه اندازی کنیم. اقای موسوی که ساکن بوشهر بودند، ما را در مدیریت کنگره ی رییس علی دلواری یاری کردند. آقای موسوی ما را به دلوار بردند و کمک کردند که خانواده و بازماندگان رییس علی دلواری را شناسایی کرده با خود به بوشهر ببریم تا بتوانند در کنگره حضور داشته باشند. ایشان در شناسایی محل تیر خوردن رییس علی دلواری سهیم بودند و وقتی ما پیشنهاد کردیم که بنای یادبودی در آن محل بگذارند، ایشان پی گیری نمودند تا این بنا ساخته شود

جالب این است که عده ای از مردم بوشهر انقدر تحت تاثیر سخنرانی های این کنگره قرار گرفته بودند که تصمیم گرفتند آرامگاه هایی را که انگلیسی ها برای چند ژنرال شکست خورده ی خود در بوشهر ساخته بودند خراب کنند. ما مجبور شدیم به محل یکی از ارامگاه ها، که مردم در آنجا جمع شده بودند، برویم و به آنها یاداوری کنیم که آن مکان ارزش تاریخی دارد و بهترین مثال برای این جمله ی معروف می باشد که: هر کس به خاک ایران تجاوز کند، در واقع گور خود را کنده است صحبت های ما باعث شد که مردم ارام شده این مکان تاریخی حفظ شود. نتیجه ی دیگر کنفرانس چاپ دو کتاب بود. یکی در مورد رییس علی دلواری و دیگری مجموعه ی سخنرانی های کنگره

امیدوارم که اقای موسوی سلامت باشند و این مطلب را بخوانند. مدیون زحمات ایشان برای حفظ تاریخ ایران هستیم

قرار بود کنگره ی بعدی در مورد میرزا کوچک خان باشد. من دو سال روی این پروژه کار، و حدود هزار سند، عکس، و مطلب جمع آوری کردم. سند ها را به کمک همکاران بازخوانی کردیم. ولی به خاطر موانعی که افرادی بانفوذ ایجاد نمودند، همکاران استعفا دادند. من هم در نهایت مجبور به استعفا شدم، ولی اجازه ندادند که تحقیقاتم درباره ی میرزا کوچک خان به مرکز دیگری منتقل شود. امیدوارم که این تحقیقات حفظ شده باشد و افراد دیگری مدارک و بازخوانی ان ها را منتشر کنند، حتا به اسم خودشان. فرقی نمی کند نویسنده چه کسی باشد

Sayyed Mahmoud Mousavi Boushehri (one of the coordinators of Raees Ali Delvaari Conference) and Ali Modares, Boushehr, Photographer:?, Date:?

Ali Modares: “During the time that Mr. Mone’m, Mr. Zargar, Mr. Jaavaaheri, and I

worked at Cultural Studies Center, we decided to coordinate a series of conferences about celebrated historical figures. Mr. Mousavi, who was living in Boushehr at that time, helped us with organizing a conference about Raees Ali Delvaari. You know that during the WWI, the British were trying to occupy Bushehr. Raees Ali Delvaari organized a resistance militia that defeated the British. Mr. Mousavi took us to Delvaar to meet with Raees Ali Delvaari’s descendants and invite them to travel to Boushehr with us to participate in the Conference. Mr. Mousavi was also instrumental in finding the location where Raees Ali Delvaari was killed; and, per our recommendation, he helped with building a memorial in Raees Ali Delvaari’s honor at that location to mark the resistance movement.

Interestingly, the conference made quite an impression on the audience and the audience rose to act. A small group marched toward one of the British generals’ graves to destroy it. We had to follow those people and remind them about the historical value of the graves. We retold a well-known anecdote: Those Who Invade the Iranian Soil, Certainly Dig Their Own Grave. We reminded people that these graves are the best symbols of such a potent adage. We calmed the people and the graves were untouched.

The conference had other outcomes. We published two books. One was about the life of Raees Ali Delvaari and the other was the published collection of the conference’s lectures. I hope Mr. Mousavi is doing well and will someday read this text. We owe him for his hard work to preserve our history.

The next conference was supposed to be about Mirza Kochak Khan. I researched for two years and collected nearly a thousand documents, photographs, and publications. My colleagues and I translated the documents to modern Farsi. However, some powerful people did not want these conferences to take place and pressured out team to resign. My colleagues eventually resigned, and after a while I relented and resigned as well. The Center did not allow for me to transfer my project to another research center. I do hope that the documents are well preserved and someday other scholars will find them important and publish them. They can take full credit for this work.”

Sayyed Hasan Modares

Sayyed Hasan Modares

سید حسن مدرس

ABOUT ALI MODARES

علی مدرس

Ali Modares Photographs

Pictures Information - Persian and English

Donkeys Party, the members of Towfiq Weekly Magazine

حزب خران، اعضای هفته نامه ی توفیق

October 25, 1920 (4 Aubaan 1299 SH, 12 Safar 1339 H)

A letter from Britain’s Minister to Moshir al-Douleh

Sayyed Hasan Modares

سید حسن مدرس

ABOUT ALI MODARES

علی مدرس

Ali Modares Photographs

Pictures Information - Persian and English

Donkeys Party, the members of Towfiq Weekly Magazine

حزب خران، اعضای هفته نامه ی توفیق

October 25, 1920 (4 Aubaan 1299 SH, 12 Safar 1339 H)

A letter from Britain’s Minister to Moshir al-Douleh

This website uses cookies.